Toplu İş Sözleşmesi Nedir?
17.12.2024İş dünyasında adil ve dengeli çalışma koşullarının sağlanması hem işverenler hem de çalışanlar için kritik bir öneme sahiptir. Bu dengenin kurulmasına yardımcı olan toplu iş sözleşmesi; işçi sendikaları ile işverenler arasında yapılan, çalışma koşulları, ücretler ve sosyal haklar gibi konuları düzenleyen yazılı anlaşmadır. Toplu iş sözleşmeleri, yalnızca ücret ve sosyal haklar gibi konuları belirlemekle kalmaz; aynı zamanda işçi ve işveren ilişkilerini düzenleyerek daha güçlü bir iş ortamının temellerini atar.
Toplu İş Sözleşmesi Türleri Nelerdir?
Toplu iş sözleşmesi; işin niteliğine, işverenin organizasyon yapısına ve işçi sendikasının kapsamına göre belirlenir. İş yeri, işletme ve grup sözleşmesi olmak üzere üç farklı sözleşme türü bulunur.
İş Yeri Toplu İş Sözleşmesi
Çalışan işçiler ile işveren arasında yapılan ve yalnızca o iş yerini kapsayan toplu iş sözleşmesidir. Anlaşma sağlanabilmesi için işçilerin en az %50'sinin sendikaya üye olması gerekir. Bu oran sağlandığında yetkili sendika işverenle müzakerelere başlayarak sözleşmeyi imzalar. Sözleşme süresi genellikle 1 ila 3 yıl arasında değişir. Bu süre zarfında taraflar, belirlenen kurallara uymakla yükümlüdür.
İşletme Toplu İş Sözleşmesi
Bir işverene ait aynı iş kolunda ve birden fazla iş yerinde çalışan işçilerin haklarını ve çalışma koşullarını ortak olarak düzenleyen bir sözleşme türüdür. Aynı işletme içinde farklı lokasyonlarda çalışan işçilerin eşit hak ve standartlara sahip olmasını sağlar. Böylece işverenin tüm iş yerleri için tek bir toplu sözleşme yapması mümkün olur. Ortak bir yönetim sağlanarak hem iş gücü uyumu korunur hem de işçilerin toplu olarak temsil edilmesi mümkün olur. İş yerlerinde çalışanların %40’ının sendikaya üye olması hâlinde uygulanabilir.
Grup Toplu İş Sözleşmesi
Aynı sektörde faaliyet gösteren birden fazla işvereni ve onların iş yerlerini kapsayacak şekilde yapılan bir anlaşmadır. Grup toplu iş sözleşmeleri, sektörel düzeyde standart çalışma koşullarını ve ücret politikaları belirleyerek iş barışını sağlamayı hedefler. Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi için kurulu bulunan iş kolunda çalışan işçilerin en az %1'inin sendika üyesi olması gerekir. Ayrıca sözleşmenin kapsamına girecek iş yerlerinde çalışan işçilerin %50'den fazlasının sendikaya üye olma şartı da aranır.
Toplu İş Sözleşmesi Şartları Nelerdir?
Toplu iş sözleşmesinin geçerli sayılması için yasal dayanağı olan bazı temel şartların yerine getirilmesi gerekir. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmanın yasal zeminini ve uzun vadeli uygulanabilirliğini güvence altına alan bu şartlar aşağıdaki gibidir:
Yetkili Sendika ve Üyelik Oranı: İşçi sendikasının iş kolunda çalışan işçilerin en az %1'ini üye olarak kaydetmiş olması gerekir. Ayrıca sözleşmenin kapsayacağı iş yerindeki işçilerin %50'den fazlasının sendikaya üye olması da gereklidir. Böylelikle işçi haklarının toplu bir temsille korunması sağlanır.
Yetki Belgesi: Sendika, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan sözleşme yetki belgesi temin eder. Bu belge olmadan müzakerelerin resmiyeti kabul edilmez.
Yazılı Anlaşma Zorunluluğu: Toplu iş sözleşmesinin geçerliliği için ilgili anlaşmanın yazılı yapılması ve taraflarca imzalanması gerekir. Sözleşmenin tüm maddeleri kayıt altına alınarak olası anlaşmazlıklarda taraflara hukuki dayanak sağlanır.
Süre Sınırları: Toplu iş sözleşmesi süresi en az 1 yıl, en fazla 3 yıl olabilir. Sözleşme süresi boyunca taraflar, belirlenen kurallara bağlı kalmakla yükümlüdür. Sözleşme süresinin ardından şartlar yeniden değerlendirilir.
Bu şartların sağlanması, toplu iş sözleşmesinin yasal geçerlilik kazanmasını ve taraflar arasında güvenilir bir çalışma düzeni kurulmasını mümkün kılar. Böylece işçi hakları güvence altına alınırken işverenler için de sürdürülebilir bir çalışma ortamı sağlanır.
Toplu İş Sözleşmesi En Çok Ne Kadar Sürer?
TİS, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 35. maddesine göre en az bir, en fazla üç yıl süreli olarak yapılabilir. Sözleşme imzalandıktan sonra bu süre uzatılamaz, kısaltılamaz ve vaktinden önce sona erdirilemez. Ancak faaliyetleri bir yıldan az süren işlerde uygulanmak üzere yapılan toplu iş sözleşmelerinin süresi bir yıldan az da olabilir. İşin bitmemesi hâlinde sözleşme, yılın sonuna kadar geçerlidir.
Toplu İş Sözleşmesi Görüşmelerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde, her iki tarafın haklarını ve beklentilerini en iyi şekilde savunması için bazı temel noktalara özen gösterilmesi gerekir. Sözleşmenin yasal geçerliliği, süreçlerin düzenli işleyişi ve anlaşmanın uzun vadeli etkileri bu unsurlara dikkat edilmesine bağlıdır.
Yetki Tespiti ve Belgesi: Görüşmelere başlamadan önce işçi sendikasının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan yetki belgesi alması zorunludur.
Görüşme Süresi: İlk toplantıdan itibaren toplu görüşmeler en fazla 60 gün içinde tamamlanmalıdır. Bu süre zarfında anlaşma sağlanamadığı takdirde taraflar uyuşmazlık raporu düzenler ve ara buluculuk süreci başlatılır.
Anlaşmazlık Durumunda Bildirim: Anlaşma sağlanamadığı takdirde taraflardan birinin bu durumu 6 iş günü içinde görevli makama bildirmesi gerekir. Bildirim yapılmadığı takdirde işçi sendikası toplu sözleşme imzalama yetkisini kaybeder.
Sözleşmenin Biçimi ve Süresi: Toplu iş sözleşmesi yazılı olarak yapılmalı ve en az 1, en fazla 3 yıl süreli olmalıdır. Sözleşme imzalandıktan sonra süre değiştirilemez.
İşveren Vekillerinin Durumu: Yönetici, işveren vekili ve üst düzey müdür gibi pozisyonlarda görev alanlar, toplu iş sözleşmesinden yararlanamaz.
Bu noktalara dikkat edilerek yürütülen toplu iş sözleşmesi görüşmeleri, iş yerinde uzun vadeli bir denge ve uyum sağlamaya da katkıda bulunur.
Toplu İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
İşverenin değişmesi veya iş yerinin devri gibi durumlar, toplu iş sözleşmesinin geçerliliğini etkilemez. Ancak bu durumda mevcut sözleşmenin tarafı yeni işveren olur. Ayrıca işçi sendikasının yetkisini kaybetmesi veya faaliyetinin durdurulması da sözleşmenin sona ermesine neden olmaz. Toplu iş sözleşmesinin süresi sona erdiğinde yeni bir sözleşme yapılana kadar önceki anlaşmadaki iş koşulları geçerliliğini korur.
Toplu iş sözleşmeleri, işçi ve işveren arasında iş koşullarının düzenlenmesini sağlayarak şirket içinde verimli bir çalışma ortamı oluşturur. Ancak bu süreçte yalnızca iş koşulları değil, iş yerindeki operasyonel yönetim de önem taşır. Bizigo’nun sunduğu kurumsal çözümler, şirketlerin masraf ve seyahat yönetimi süreçlerini kolaylaştırarak iş gücü verimliliğini artırır.
Bizigo masraf yönetimi platformu, tüm çalışan harcamalarını dijital ortamda takip etmeyi kolaylaştırır. Çalışanlar, yaptıkları harcamaları mobil uygulama üzerinden anında yükleyebilir, giderlerini belgelerle destekleyebilir. Bu sayede şirketler, masrafları gerçek zamanlı olarak izlerken bütçe kontrolünü de sürdürebilir. Ayrıca şirketler kendi harcama politikalarını platformda tanımlayarak belirli gider türlerini sınırlayabilir, masrafların kontrol altında kalmasını sağlayabilir.
Bizigo seyahat yönetimi; uçak bileti rezervasyonundan otel konaklamasına, araç kiralamadan vize işlemlerine kadar tüm süreçlerin tek bir platform üzerinden yönetilmesini sağlar. Şirketlerin zamandan tasarruf etmesini sağlarken çalışanların seyahat gereksinimlerini en verimli şekilde karşılamalarına olanak tanır. Üstelik Bizigo’nun sunduğu 7/24 destek hizmeti, çalışanların seyahat sırasında ihtiyaç duydukları yardımı her an almalarına imkân verir.
Seyahat edenler için Bizigo, kullanıcı dostu arayüzü ile pratik bir kullanım vadeder. Çalışanlar, platform üzerinden hızlıca rezervasyon yapabilir, onay sürecini takip edebilir ve gerektiğinde canlı destek alabilir. Bizigo, konforlu, hızlı ve sorunsuz bir deneyim sunarak iş seyahatlerinin stresini azaltır. Böylece iş verimliliği, yolculuk boyunca kesintisiz devam eder.
