Geçici Vergi Nedir?
10.06.2024Ülkemizde yürürlükte olan yasal düzenlemeler kapsamında herhangi bir ticari faaliyet üzerinden gelir elde eden şirketler; sağladıkları kazanç üzerinden gelir vergisi ödemekle mükelleftir. İlgili vergi düzenlemelerine dair usul ve esaslar, Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenir. Bu kapsamda yürürlüğe konulan uygulamalardan biri de geçici vergi sistemidir. İlgili mükellefiyetin sınırları, işletmelerin elde ettiği gelir düzeyine göre şekillenir.
Geçici vergi, işletmelerin mali yükümlülüklerini düzenlemek amacıyla uygulanan bir vergi türüdür. Ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbapları ve kurumlar vergisi ödemekle yükümlü olan işletmeler, üçer aylık gelirleri üzerinden bu vergiyi öder.
Bu vergi, şirketlerin masraf yönetimi süreçleri kapsamında yıl içindeki kazançların bir kısmının önceden vergilendirilmesini sağlayarak işletmelerin vergi yüklerini dengeler. İlgili vergi, sonraki yıllarda ödenecek gelir veya kurumlar vergisinden düşülerek hesaplanır. Bu sayede işletmeler, mali açıdan daha istikrarlı bir yapıya kavuşur.
Kimler Geçici Vergi Öder?
Basit usulde vergilendirilen mükellefler hariç; ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbapları ve kurumlar vergisine tabi olanlar, geçici vergi ödeme sorumluluğuna sahiptir. İlgili vergi mükellefleri, aşağıda sıralandığı gibidir:
Adi ortaklıklar ile kolektif ve adi komandit şirketler, ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından geçici vergiye de tabi değildir. Ancak bu şirketlerde ortakların veya komanditelerin elde ettiği gelirler, şahsi, ticari veya mesleki kazanç olarak kabul edilerek geçici vergiye tabi tutulur.
Türkiye'de iş yeri veya daimi temsilcisi bulunan dar mükellefiyete tabi kurumlar, bu faaliyetleri dolayısıyla geçici vergi ödemek zorundadır.
Gelir veya kurumlar vergisinden muaf olanlar, geçici vergi ödememektedir. Ancak muafiyet şartlarını kaybedenler, mükellef oldukları tarihten itibaren geçici vergi ödemekle yükümlü hâle gelirler.
Senelere sâri inşaat ve onarma işi yapan mükellefler ile noter bulunmayan yerlerde geçici yetkili olarak görevlendirilenler, bu kazançları dolayısıyla geçici vergi ödemezler.
Kurumlar vergisi ödemekle yükümlü olan tüzel kişilikler de geçici vergi ödemekle mükelleftir.
Kimler Geçici Vergi Ödemez?
Basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, geçici vergi ödemekle mükellef sayılmaz. İlgili vergiyi ödeme sorumluluğu bulunmayan diğer mükellefler ise şu şekildedir:
Tasfiye dönemlerindeki kurumlar vergisi mükellefleri.
Yıllara sâri inşaat veya onarma işi yapanlar.
Ücret geliri elde edenler.
Menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri.
Zirai kazanç sahipleri.
Diğer kazanç ve irat elde edenler.
Kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı ile noterlik görevini ifa edenler.
Finans kurumları, ithalat erbapları ve büyük şirketler, vergi yükümlülüklerine dair detayları öğrenmek için “KKDF Nedir?” isimli yazımıza göz atabilir. Büyük şirketler, vergisel süreçlerini yönetmek ve finansal verimliliklerini artırmak için dijital çözümlere ihtiyaç duyar.
Büyük şirketler için Bizigo, işletmelerin ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanan harcama ve masraf yönetim çözümleri ile finansal süreçleri pratik hâle getirir. Ödemeler ve finansal raporlamalar gibi karmaşık işlemleri tek bir platform üzerinden uçtan uca yönetmelerine yardımcı olur. Bu yenilikçi uygulama iş süreçlerini kolaylaştırırken verimliliği artırır ve zaman kazandırır.
Geçici Vergi Oranları 2024 Yılında Nedir?
2024 yılında geçerli olan geçici vergi oranları, farklı vergi mükellefi grupları için belirlenmiştir. Gelir vergisi mükellefleri için oran %15 iken kurumlar vergisinde %25'tir. Ayrıca finansal kurumlar da %25 oranında ilgili vergiye tabi tutulur. Bu oranlar, mükelleflerin belirli dönemlerde elde ettikleri kâr üzerinden hesaplanan vergi yükümlülüklerini belirler.
Üçer aylık geçici vergi dönemlerinde elde edilen kâr veya zarar durumu kümülatif olarak hesaplanır. Her dönem sonunda mükellefler tarafından beyannamede belirtilir. Vergi miktarı, bir önceki dönemde hesaplanan tutardan düşülerek yeni dönemde tahakkuk ettirilir. Bu uygulama ile vergi ödemelerinin düzenli ve sistematik bir şekilde yapılması sağlanarak vergi uyumu artırılır.
Geçici Vergi 2024 Yılında Nasıl Hesaplanır?
Geçici vergi hesaplaması, şirketlerin cari dönem içerisinde elde ettikleri safi gelirler üzerinden gerçekleştirilir. Her şirket türü ve mükellef için sabit olarak belirlenen oranlar geçerlidir. Yıl sonunda her mükellef için kurumlar vergisi hesaplanır. Geçici vergiye tabi olan bu mükelleflerin ödemeleri, yıl sonunda hesaplanan kurumlar vergisinden düşülür. Bu nedenle geçici vergi, halk arasında peşin vergi olarak da bilinir. Eksik beyan edilen vergilerde %10'luk bir yanılma payı uygulanır. Bu oranın üzerine çıkan eksik bildirimlerde gecikme faizi de hesaplanır.
Geçici vergi hesaplaması, işletmelerin muhasebe süreçlerinde önemli bir adımdır. Kobiler için Bizigo çözümleri ile bu sürecin doğru yönetilmesini sağlayarak işletmelerin finansal yönetimini güçlendirir. Bizigo ile yapılan tüm masraf işlemleri ve giderler, doğrudan ERP ve muhasebe sistemine aktarılır. Bu entegrasyon, işletmelerin muhasebe süreçlerini kolaylaştırır ve verimliliği artırır. Bu sayede işletmelerin muhasebesel süreçleri daha hızlı, hatasız ve verimli bir şekilde yönetilir.
Geçici Vergi Beyannamesi Nedir?
Geçici vergi beyannamesi, bir yıl boyunca ödenmesi gereken verginin üçer aylık dönemler hâlinde tahsil edilmesini sağlayan bir belgedir. Bu beyanname ile vergi mükellefleri yıl içinde elde ettikleri kazançların bir kısmını önceden ödeyerek vergi yükümlülüklerini yerine getirirmiş olur.
Geçici vergi beyannamesi düzenlerken kurumlar vergisi mükellefleri ve bilanço defteri tutan yetkililer, gelir tablosu eklemesi yapar. Diğer taraftan işletme defteri tutan mükellefler ise gelir vergisi beyannamesine hesap özeti eklemesi yapar. Bu belgeler, mükelleflerin kazançlarını ve vergi ödemelerini Maliye Bakanlığına bildirmelerini sağlar.
Geçici vergi beyannamesi, vergi tahsilatını öne almayı ve kazançları yıl içinde dengeli bir şekilde dağıtmayı hedefler. Mükellefler, bu beyannameleri düzenleyerek ve ödeyerek vergi yükümlülüklerini eksiksiz bir şekilde yerine getirmiş olur. Geçici vergi beyannamesi örneğine “Gelir İdaresi Başkanlığı Beyanname Formları ve Bildirimler” adresinden ulaşılabilir.
Geçici Vergi Beyanname Ödeme Zamanı Ne Zamandır?
Geçici vergi beyanname ödeme zamanı, Gelir Vergisi Kanunu'nun Geçici 67. Maddesi kapsamında belirlenmiştir. Buna göre ihtiyari beyannamenin izleyen yılın mart ayının başından son gününün akşamına kadar verilmesi gerekli görülmüştür. Ödemeler, iki taksit hâlinde gerçekleştirilebilir. İlk taksit mart ayının, ikincisi ise temmuz ayının sonuna kadar ödenebilir.
Geçici Vergi Beyannamesi için Gerekli Belgeler Nelerdir?
Geçici vergi beyannamesi düzenlerken gerekli belgeler, ilgili ödemeyi yapmakla olan tarafın mükellefiyet durumuna bağlı olarak değişir. Kurumlar vergisi mükellefleri ve bilanço tutanlar, gelir tablosu evrağı sunmalıdır. Bu belgede üç aylık gelirler eksiksiz bir şekilde yer almalıdır.
İşletme defteri tutmakla yükümlü olan mükellefler için ise hesap özeti beyanname ile sunulmalıdır. Hesap özeti, yapılan harcamaları ve elde edilen kazancı açık ve eksiksiz bir şekilde beyan etmelidir.
Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler ise beyanname ile kazanç bildirimi sunmalıdır. Bu bildirimde üç aylık kazançlar gerekli şekilde belgelendirilerek beyannameye eklenmelidir. Geçici vergi dönemi geldiğinde işletme dönemi kontrol edilmeli ve bütün kalemlerin eksiksiz bir şekilde beyan edildiğinden emin olunmalıdır.
