Şirket Türleri Nelerdir ve Özellikleri Nelerdir?
14.05.2024Şirket türleri, iş dünyasında farklı ihtiyaç ve hedeflere yönelik yapılar olarak karşımıza çıkar. Her bir şirket türü, sahip olduğu özellikler ve organizasyonel yapısı ile belirli avantajlar ve dezavantajlar sunar. Girişimciler, bu çeşitlilik arasından planladıkları iş modeli ve stratejilerine en uygun olan seçeneği değerlendirebilir.
Türkiye’de şirketler genel itibariyle ikiye ayrılır. Bunlardan ilki olan şahıs şirketleri, ticari amaç güden ve ortakları gerçek kişilerden oluşan işletmelerdir. Bu tür şirketlerde kişilik, sermayeden önce gelir. Şahıs şirketlerinin kuruluşu ve işleyişi kolay ve esnektir. Ortaklar, şirket borçlarından tüm mal varlıkları ile sorumlu kabul edilir. “Şahıs şirketi nasıl açılır?” sorusu, genellikle küçük ölçekli bir işletme kurmayı planlayan girişimciler arasında yaygın olarak merak edilir. Zira bu tür ortaklıklarda kuruluş masrafları diğer şirket türlerine kıyasla daha düşüktür. “Şirket türleri nelerdir?” sorusunun diğer yanıtı ise sermaye şirketleridir.
Sermaye Şirketleri Nelerdir?
Sermaye şirketleri, sermayesinin hisselere bölündüğü ve ticari kâr amacı güden kuruluşlardır. Bu şirketler, pek çok sektörde faaliyet gösterebilir. Sermaye ortakları, koydukları sermaye kadar sorumluluk alır ve bu oranda söz sahibi olur. Bu kapsama dâhil olan anonim, limited ve komandit şirket türleri özellikleri ile şu şekilde sıralanabilir:
Anonim Şirket (A.Ş.): En az bir kurucu tarafından kurulabilir, hisse senetleri halka arz edilebilir.
Limited Şirket (LTD. ŞTİ.): En az bir, en fazla elli ortak ile kurulabilir. Ortakların sorumluluğu sermaye payları ile sınırlıdır. Dilerseniz “Limited şirket nedir?” isimli yazımızdan bu ortaklık türüne dair merak ettiğiniz detayları öğrenebilirsiniz.
Komandit Şirket: En az bir sınırsız sorumlu ortak (komanditer) ve bir sermaye ile sınırlı hissedar (komandite) ile kurulabilmesi mümkündür.
Her şirket türünün kendine özgü kuruluş şartları ve hukuki yapıları vardır. Bu yapılar, iş dünyasında geniş bir yelpazede faaliyet gösterdikleri için ekonomik büyüme ve istihdamın önemli bir parçası hâline gelmiştir.
Türkiye’de Hangi Şirket Türleri Daha Avantajlıdır?
Şahıs, anonim ve limited şirketler arasında önemli farklar söz konusudur. Dolayısıyla şirket sahibi olmak isteyen herkes; ticari risk, iş hacmi ve vergi avantajları gibi faktörleri mutlaka göz önünde bulundurmalıdır.
Şahıs şirketleri, kolay kurulabildiği ve aynı şekilde kapatılabildiği için avantajlı bir seçenek olarak öne çıkar. Ayrıca kuruluş masrafları diğer şirket türlerine göre daha düşüktür. Ancak bu tür şirketlerde ortakların borç yükümlülükleri mal varlıkları kadardır. Bu durum, kişisel varlıklar için risk yönetimi süreçlerini güçleştirebilir.
Limited veya anonim şirketler ise ticari riski dağıtmak ve kişisel varlıkları korumak açısından daha avantajlıdır. Bu şirket türlerinde şirketin kendisi, kendi mal varlığı ve borçlarından sorumludur. Tüm bunlar dikkate alındığında, başlangıç aşamasında olan ve masraf yönetimi süreçlerinde vergi avantajlarından yararlanmayı hedefleyen girişimciler için şahıs şirketi doğru bir seçenek olabilir. Düşük ticari risk ve yüksek büyüme potansiyeli olan bir iş modeli planlayanlar ise limited ve anonim ortaklıkları değerlendirebilir. Zira bu şirket türleri, iş hacmi ve büyüme potansiyeli açısından daha esnek bir yapı sunar.
Şirket Türlerine Göre Vergi Oranları Nelerdir?
Türkiye'de şirket kurmayı planlıyorsanız mutlaka farklı ortaklık yapılarının vergi yükümlülüklerini dikkate almalısınız. Örneğin, mevcutta limited ve anonim şirketlerin kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiştir.
Öte yandan şahıs şirketleri gelir vergisine tabidir ancak oranlar gelir dilimlerine göre değişir. 2024 yılı için gelir vergisi dilimleri, %15 ile %40 arasında çeşitlenir. Bu durum, şahıs şirketi sahiplerinin gelirlerine göre farklı oranlarda vergi ödeyecekleri anlamına gelir.
Bu bilgiler ışığında hangi şirket türünün vergi açısından daha avantajlı olduğunu belirlemek için işletmenin gelir seviyesi, büyüme potansiyeli ve vergi planlaması stratejileri dikkate alınmalıdır. Bu noktada işletmeler için “CFO nedir?” sorusunu gündeme getirmek faydalı olabilir. Profesyonel bir finansal işler müdürü, şirketin muhasebe ve vergi süreçlerinin etkin bir şekilde yönetilmesini sağlayabilir.
Şirket Türleri Arası Değişim, Birleşme veya Devralma Mümkün müdür?
Şirket türleri arasında birleşme, devralma veya değişim mümkündür. Birleşme süreci, sözleşmenin hazırlanması, sermaye artırımı ve gerekli resmî izinlerin alınması gibi adımları içerir. Birleşme, birden fazla şirketin mal varlıklarını tasfiye etmeden, içlerinden birinin bünyesinde veya yeni kurulan bir yapıda birleşmesi anlamına gelir. Ayrıca birleşmeye katılan şirketlerin pay sahipleri, birleşilen ortaklıkta pay sahibi olma imkânı bulabilir.
Birleşmelerde tasfiyesiz sona erme ilkesi uygulanır. Külli halefiyet ilkesi gereği ile de birleşme sonucunda şirketin bütün aktif ve pasifleriyle devralan veya yeni kurulan işletmeye geçmesi sağlanır. Birleşme sonucunda pay sahiplerinin hakları korunur. Devrolunan şirkette sahip olunan paylar, değişim oranına göre devralan veya yeni kurulan şirkette devam ettirilir.
